Tuesday, September 30, 2008

Dog Style

May isang asong tahimik na ang pangalan ay Mindo. Si Mindo ay naka-tali sa puno ng duhat sa gitna nang isang malawak na halamanan. Habang naka-tali, si Mindo ay kumakain ng kanyang masaganang tanghalian noong araw na iyon. Walang anu-ano ay dumating ang isang siga-sigang askal (asong kalye) na tawagin na lang nating Pitt King.

Tuso itong si Pitt King. Inggit na inggit siya kay Mindo. Laway na laway niya itong pinapanood habang kumakain. “Papaano kaya mapapasa-akin ang kanyang pagkain?”, tanong niya sa sarili. At bigla ay may na-isip siyang paraan. Ito ang kanyang ginawang estilo: Giniri-girian niya si Mindo at nilaro-laro habang ito ay naka-tali. Paikut-ikot siyang hinabol ni Mindo. Tumatakbo siya at tumatalon hanggang sa mapulupot ang tali ni Mindo sa puno ng santol at sa matatalim na dawag.

Dahil sa pagkaka-pulupot ay hindi na niya maabot ang kainan na ngayon ay naka-ngising nilalantakan ni Pitt King habang nauubos ang pagkaing para talaga sa kanya. Klik na klik ang kanyang dog style.

Ganyan po ang kasasapitan natin kapag pinayagan natin na mag-operate alinman sa mga dambuhalang korporasyong minero dito sa Occidental Mindoro. Sasapitin natin tiyak ang kapalaran ng asong si Mindo kung maniniwala tayo sa ating mga lider,- barangay man, bayan o lalawigan,at nasyunal- na ito ang magsasalba na pang-ekonomiyang mga problema natin. Huwag natin dagling paniwalaan na limpak-limpak na buwis ang papasok sa mga barangay at bayan dahil ditto. Hindi rin ito tunay na magbubukas ng malaking pa-trabaho sa mga Mindorenyo at kung meron man ito ay pansamantala lamang.

Ang pagsasaka na lang ang pagtutuunan natin nang pansin. Ang mga ilog, kabundukan at kapatagan natin ay mayaman at dito tayo kumukuha nang ating ikinabubuhay. Noon pa man ay pagsasaka na ang ating ikina-bubuhay ay dito rin nakilala ang ating lalawigan, bakit tayo susuong sa isang industriyang ‘di natin gagap at kabisado? Bakit hindi natin timbangin kung alin ang mas mahalaga, ang ekonomiya o ang kalikasan at ekolohiya?

Huwag tayong basta na lamang sasang-ayon sa ating mga lider na tila payag wasakin ang kalikasan basta ang mga LGU ay kumita lang at kabang yaman ng bayan lamang ang iniisip. Sana ay walang money involved sa pagpayag nilang ito. Walang pabor silang makukuha sa kanilang political patrons sa Maynila. Walang pressure sa kanila mula sa kanilang padrino. Sabi nga ni George Orwell : "Circus dogs jump when the trainer cracks his whip, but the really well-trained dog is the one that turns his somersault when there is no whip."

Thursday, September 25, 2008

Papayag Na Ako sa Pitkin

Papayag na ako sa eksplorasyon ng Pitkin at ng DoE sa Occidental Mindoro kung pagkatapos nito at makakakuha nga nang langis sa aking lalawigan ay ... :

• ... matitiyak na ang probinsiya at ang mga ordinaryong mamamayan ay magkakaroon ng sapat at patuloy na suplay ng krudo, gasolina o refined na produktong petrolyo na maipagbibili sa resonableng presyo.....

• ... matitiyak na ang kabuuang industriya ng petrolyo ay upang magsilbi para sa national interest at pang-ekonomiyang pangangailangan ng bansa ....

• ... matitiyak na ang aming mga magsasaka, mangingisda, traysikel drayber, o ang general public ay hindi lamang makabibili ng murang produkto ngunit hindi papayagan ng pamahalaang lokal at pambansa ang manipulasyon ng mga kumpanya sa presyo nito, ang ‘di-patas na kumpetisyon sa pagitan ng mga maliliit at dambuhalang oil players at iba pang pang-aabuso na kadalasang ginagawa ng mga higanteng korporasyon....

• ... ito ay magtataguyod ng puhunang Pinoy, teknolohiya at labor kapwa sa downstream at mainstream oil industry...

• ... ito ay magsusulong sa probisyon sa ating Saligang Batas na nagsasaad ng full control and supervision ng estado sa petroleum resources ng bansa sa ngalan ng pambansang interes at pahahangad ng pambansang industriyalisasyon, habang mina-maximize ang anumang biyaya na igagawad ng dayuhang ayudang teknikal at pinansiyal na hatid ng exploration, development, at paggamit ng krudo o anumang produktong petrolyo galing sa Occidental Mindoro....

Pero bago ang mga ito ay siyempre, kailangang ibasura muna ang mga pambansang batas, decree at atas na hindi consistent sa mga ito. Panawagan sa mga senador at kinatawan namin sa Kongreso...

Hanggang walang nagtitiyak na mangyayari ang inihanay natin sa itaas,.... tutulan muna natin ang DoE Service Contract No. 53 at ang Pitkin!

Tuesday, September 23, 2008

Pit(i)kin, Part 2

Magmistulang lagari man ang mga diskusyon hinggil sa kinalaman nang oil exploration ng Department of Energy (DoE) at Pitkin sa aming pulitikang lokal, ganito ko lamang sinusuri ang isyu sa pulitikal na espeho:

Una, sa yugto pa lamang ng oil exploration ay hindi maiiwasang magkaroon nang banggaan ng prinsipyo sa pagitan ng mga ordinaryong mamamayan sa mga barangay at mga halal na opisyal, lalung-lalo na ang mga kapitan. Ang gasgas na linya na "ang kanilang pag-iral ay para paglingkurang ang mas nakakarami" ngayon ay 'di na lamang 'ata gasgas kundi burado na. Sa totoo lang, sa aming palagay, sa kabila ng milyun-milyong pera na maaaring iakyat nito sa kaban ng pambansang pamahalaan, hindi ito maayos na makararating sa mga mahihirap dahil sa kaliwa’t kanang korupsyon na hanggang ngayon ay nalalasahan pa ng masang Pinoy ang pait at dalit. Kagaya na lamang ng fertilizer scam umano ni Jocjoc Bolante,at iba pang mga buhay na karanasan ng panunuhol at pandarambong ng mga naka-barong at naka-amerkanang tulisan...

Ikalawa, bagama't maka-tunggali sa pulitikang lokal ang mga paksyong pulitika,- ang grupo ni Governor Sato at ni Rep. Villarosa ay kapwa ka-alyado ni GMA (na alam nating hayagang nag-buyangyang ng likas na yaman ng bansa sa dayuhang kapital) simula nang siya ay maging pangulo (bago ko makalimutan,- i-si-share ko lang, ang mga pulitiko nga pala sa amin, kung sino ang mananalong pangulo ay iyon ang sinusuportahan!) Kung saka-sakaling matuloy ang proyektong ito, pareho silang babango kay GMA. Pareho silang makikinabang sa punto nang suportang pulitikal mula sa pambansang antas lalung-lalo na sa 2010.

Tahasan ang pagsuporta dito ni Gobernadora Sato at nang kanyang mga kaalyado, samantalang ang grupo naman ng mga Villarosa ay walang inilalabas na kongkretong posisyon ukol dito. Pero mapupuna natin na maraming kapitan rin na kaalyado ng mga Villarosa ang pumayag sa pagsasagawa ng MT Survey sa kani-kanilang mga barangay habang alam natin na direktang kinakatigan ito ng kasalukuyang pamahalaang pam-probinsiya. Mabuti kung sa pagpapasyang ito ay walang naka-impluwensiya sa mga kagawad at kapitang nabanggit. Wala nga ba?

Sa ganitong sitwasyon, maaaring sa pamamagitan ng oil exploration ay huhugos ang salapi at campaign fund na kapwa magagamit ng dalawang paksyong ito ng pulitika sa Occidental Mindoro. Sa pagbaha ng kuwarta sa halalan, posible na lalong lalaganap ang kaso ng election irregularities kagaya noong 2007. Mas magkakaroon sila ng dagdag na pondo halimbawa, para sa pagsampa ng mga kaso pagkatapos ng halalan laban sa kanilang mga naging kalaban na kahit matalo sa eleksyon ay mapapaboran naman ng hukuman sa bandang huli. At kapag nagtagumpay ang Service Contract No. 53 at makapag-operate, sabihin nating sa loob ng unang dalawampung taon, kapwa sila makikinabang sapagkat alam natin na sila ay magpapalit-palitan lamang ng posisyon bilang gobernador o kinatawan sa kongreso.

Samakatuwid, parang lagaring Hapon ang kabig ng ganansiya nila dito, p(m)’re,- may “kain” na patulak, may “kain” pa pahila!...

Thursday, September 18, 2008

Sundalo at Mangyan

Isang welcome development ito sa Month of Peace…

Muli na namang nagkaroon ng pagkakataon sa isang dayalogo o pagpupulong ang hanay ng Mangyan at sundalo kahapon, ika-17 ng Setyembre 2008. Ang pagpupulong ay naglalayong repasuhin ang naunang kasunduan ng dalawang panig tatlong taon na ang nakalilipas. Ito ay ginanap sa San Isidro Labrador Formation Center (SILFC) sa San Jose, Kanlurang Mindoro at higit sa 50 lider-katutubo mula sa iba’t-ibang tribu at samahan ang dumalo dito.

Maliban sa mga Mangyan, ang mga sundalo ng Philippine Army (PA) ay pinangunahan ni Lt. Col. Arnulfo Burgos na siyang Battalion Commander ng 80th IB, PA na naka-talaga sa lalawigan. Kabilang sa mga opisyal ng sundalong naroroon ay sina Capt. Julio Cayandag at 1 Lt. Archie Labordo na siyang Operation Officer at Asst. Operation Officer ng tropa, ayon sa pagkakasunod.

Matatandaan na ang kasunduan sa pagitan ng mga opisyal Mangyan at sundalo ay nilagdaan at pinagtibay noong Setyembre 6, 2003 sa pamumuno ni Col. Fernando L. Mesa (na nag-retiro na ngayon) at dating Commanding Officer ng 204th BDE, PA. Sa ilalim ng pamumuno ni Col. Mario Chan bilang bagong pinaka-mataas na opisyal ng brigade ay walang pagpapanibagong naganap sa kasunduan. Bagkus, noong Hunyo 16, 2005, sa pamamagitan ng isang dayalogo ay nagkaisa na lamang na magka-tuwang na maglulunsad ng serye ng konsultasyon at cultural sensitivity seminar na padadaluyin ng mga Mangyan habang kalahok ang mga sundalo.

Noong Hunyo 24, 2005 unang inilunsad at serye ng pag-aaral sa Alpha Coy sa Cabacao, Abre de Ilog para sa tribung Iraya. Sinundan ito ng sa Tribong Alangan sa Sablayan Astrodome Hunyo 26, 2005 sa Bravo Coy. At Charlie Coy naman ang nakaharap ng mga katutubo mula sa Mangyan Buhid, Tao Buid at Hagura noong Hunyo 28, 2005. Si Lt. Col. Elmer Quiros noon ang Battalion Commander.

Sa pinaka-huling dayalogo kahapon sa pagitan ng mga opisyal ng Mangyan at sundalo, tiniyak ni Col. Burgos na handa siya at ang mga opisyales ng brigade na mas nakatataas sa kanya na lumagda sa isang kasunduan na pangunahing naglalaman ng mga probisyon kapareho nang naunang dokumento. Ayon kay Burgos, ang mga bagay na nasusulat dito ay pawang mga pagtitiyak ng batayang karapatang pantao ng mga mamamayan kung kaya’t marapat lamang na ito ay pagtibayin at itaguyod. Inaasahan sa hinaharap ay mapi-pinalisa ang ilang mga detalye sa lagdaan ng magkabilang panig. Iminungkahi pa ni Burgos na ito ay gawing bukas sa lahat lalung-lalo na sa media.

Kabilang sa mga iminungkahing dagdag sa kasunduan ay ang paglalagay ng mga tukoy na probisyon sa pangangalaga sa mga bata, kababaihan at mga nakatatanda sa panahon ng armed conflict sa mga pamayanang katutubo, kabilang din ang hindi pagrerekrut ng CAFGU sa hanay ng mga Mangyan.

Sa bahaging Open Forum, nang tanungin ng mga Mangyan hinggil sa papel na ginagampanan ng mga sundalo sa mga amba ng operasyon ng pagmimina sa lalawigan, tiniyak ni Burgos na wala sa kanilang mandato ang usaping ito. Hindi umano sila paggagamit sa mga minero sapagkat hindi sila ang tamang ahensiya ng gobyerno na tutugon dito. Counter insurgency umano ang dahilan ng kanilang pamamalagi sa lalawigan at hindi ito. Nauna rito ay ipinagmalaki ng opisyal ang kanilang mga ginagawang aksyong sibilyan sa mga pamayanan kagaya nang medical mission, mga socio-economic project at iba pa sa kaniyang tinatawag na “Operation Barangayan” na inilunsad sa ilang mga barangay sakop ng Sablayan at Calintaan. “Huwag kayong matakot sa sundalo”, pahayon pa niya sa mga lider-katutubo.

Sinabi naman ni Sr. Thea Bautista, FMM ng PAMANAKA na ang pinagmumulan ng takot na ito nang mga katutubo sa mga military ay hindi lamang lisyang impresyon kundi ang mga konkretong karanasan ng takot. Halimbawa ay ang serye ng mga naka-gigimbal na paglabag sa karapatang pantao ng mga Mangyan. Halimbawa dito ay ang Talayob Massacre na kung saan ay isang pamilyang Mangyan ang walang-awang pinatay ng mga sundalong noon ay naka-talaga sa lalawigan.

Sa kanyang huling mensahe, nakiusap si Msgr. Ruben Villanueva sa mga opisyal ng PA na maging pasensyoso sa pakikipag-ugnayan at pakikipagtalastasan sa mga Mangyan sapagkat iba ang kanilang kultura kaysa sa atin, kaysa sa mga sundalo,- na sinang-ayunan naman ni Burgos.

Kinatawan ni Fr. Anthony Tria, SVD ang Mangyan Mission at Si Ric Fugoso naman bilang kalihim ang PASAKAMI.

Monday, September 15, 2008

Matatapang na "Alex"

Bilib ako sa tapang ng “Alex” na ito, p’re.

Okey na sa akin ‘yun,.. kahit ‘ala ring substantial na nangyari sa ginawang inquiry ng Occidental Mindoro Electric Cooperative (OMECO) Board of Directors (BOD) noong araw ng Biyernes, ika-12 ng Setyembre. Ang aksyong inisyatiba ni Director Asenio “Boy” Samson na naglalayong magsagawa ng imbestigasyon hinggil sa lumabas na Open Letter na nagpaparatang nang umano’y kadena ng katiwalian ng General Manager at mga BOD Members ng kooperatiba. Open sa media ang pagdinig…

Imbes na ang kanilang “pigain” ay si GM, isa pang “Alex” ang kanilang pinagdiskitahan : si Alex Mina, ka-tukayo ni GM at kinatawan ng OMECO employees sa imbestigasyon. Sa dinami-dami ng mga empleyado ng OMECO, si Mina lang ang may tapang na hayagang lumiham sa BOD at humiling sa lupon na suriin ang katotohanan na ipinaparatang nang naunang Open Letter. Maging si Director Sonny Villar ay hinangaan si Alex Mina.

Pero sa kalakhan, imbes na tugunin ang kahilingan ni Mina at bigyan ng magandang arangkada ang kanilang “paghahanap ng liwanag” ay masahol pa “binugahan ng apoy” sa mukha ang ginawa nila sa kaawa-awang mama. Para bang ang mensahero na may bitbit na masamang balita ang kanilang kinastigo imbes na ang taong pinaghihinalaan. Bagama’t pabor ako noong una sa inisyatiba na ito ng BOD as a whole para sa imbestigasyon, mukhang may katwiran ang isang observer na nagpahayag kanina sa radyo. Sa impression na ibinahagi ni Engr. Omar Costibolo, sinabi nito na inaasahan na niya ang ganitong aktuwasyon ng BOD dahil sa implicated sila sa usapin. Kung tutuusin aniya, hindi dapat sila lang ang magsagawa ng pagsisiyasat. Idinagdag pa ni Costibolo na masyadong pernersonalize ng lupon ang Open Letter at hindi ang katotohanan sa likod nito ang kanilang hinanap kundi ang mga gumawa nito.

Kunsabagay, sa normal at natural na kapangyarihan ng BOD ay maaari na itong gawin kung kaya hindi na kailangan pang maging special investigating body sila for some period of time, katulad nito.

Balikan natin ang isa pang matapang na Alex,- si GM Alex Labrador. Dedma lang sa kanya ang inquiry. Hindi niya daw ito sasagutin dahil kailangan pa niya ang sapat na panahon para ito pag-aralan. Sa Setyembre 20 ay muling magkakaroon ng formal board inquiry kung kailan siya ay inaasahang magsasalita na.

Pati si Msgr. Ruben Villanueva, Vicar General ng Bikaryato Apostoliko ng San Jose,- ay hindi rin natiis ang sitwasyon ni Mina at mariin niyang sabi: “Bakit naman kinakailangang subukin ang kredibilidad at sinseridad ng taong hindi naman nag-aakusa kundi nag-rerequest lang ng imbestigasyon?” Naniniwala si Fr. Jun na out of delicadeza, dapat ay pansamantalang umagwat muna sa posisyon si Labrador habang isinasagawa ang imbestigasyon at iba pang related actions. Pero naniniwala pa rin siya na magigising ang BOD at aaksyon para sa mga consumer-member….

Sabi naman ng isang regular naming tagapakinig sa “Pintig ng Bayan”: “Kung ang panukat nating gagamitin kung papaano pinamamahalaan ang OMECO ay ang insidenteng ito, dapat tayong lubos na mabahala!”

Mas bilib ako sa tapang ‘nung “Alex” ‘yun. Matapang ang ……!!!

Sunday, September 14, 2008

Alay Krus

Ngayong araw na ito ay isasagawa ang taunang Alay Lakad dito sa San Jose na may temang : “Kagalingan ng Kabataan, Responsibilidad ng Bayan”. Tabi-tabi po,.. pero kahit na sabihing ang layunin nito ay upang maka-pangalap ng pondo para sa mga “poor but deserving out-of-school youth”, sa akin ay pakitang-tao lamang ang simulang ito ni Ferdinand Marcos almost 30 years ago. Ginamit lang ito ng mga naunang pulitiko sa kanilang pagpapa-pogi na itinuloy naman ng mga sumunod sa kanila.

Mga tiwaling pulitiko na siyang pangunahing pasang krus ng sambayanang Pinoy….

Eniwey, mamaya ay babagtasin ng mga kalahok ang kahabaan ng mga pangunahing kalsada sa bayan hanggang sa San Jose Town Plaza para sa isang programa. Naiiba ang programa mamaya dahil may bisita tayong bigating tao. Siya ay pupunta dito sa atin hindi lamang para sa Alay Lakad kundi sa ilang bagay kaugnay ng disaster preparation. Opo, bisita natin mamaya si Senador Richard “Dick” Gordon na Chairman din ng Philippine National Red Cross.

Red Cross… speaking of Cross, ginugunita rin ng Simbahang Katoliko sa buong mundo ngayon,- September 14, ang “Triumph of the Cross”. Kung ating iisa-isahin ang mga panlipunang problema o krus ng Mindorenyo ay baka abutin ka nang kinabukasan sa pagbabasa ng blog na ito, kaya huwag na lang. Pero sa kabila ng pag-iral ng mga krus na ito sa ating kolektibong balikat bilang mamamayan ay sa krus pa rin tayo tumatakbo, tumatangis at naghahanap ng kaligtasan.

Ang panawagan pa rin ay hindi nagbabago: ang pagtataguyod sa krus ay pagtataguyod din sa pagsunod kay Hesus. Hindi yaong tinatawag na “dolorismo” o pagiging bulag sa mga negatibong panlipunang kaganapan sa ating paligid. Kagaya ng pagmamalabis ng mga pulitiko at iba pa. Ang krus na ito ay hindi kalooban ng Diyos para sa bayan. Ang krus na ito ay mapang-alipin at hindi sa ikaluluwalhati ng Diyos. Atin Siyang sundan at wika nga, “…let us carry our cross with courage, hanging upon it with constancy…”

Ang mga pulitikong tiwali, kabilang ang kanilang mga kampon, ang mga tumataguyod sa kanila ay mga panday ng krus. Sino ba naman ang magnanais na magpatuloy tayo sa paggawa ng krus na ang mga materyales ay kasakiman, poot at kriminalidad? Mga krus na nililikha natin para sa ating kapwa at para sa Kanya. Ang paglilingkod ng tapat, matuwid at wasto ng mga pulitiko ay nagwawasak ng krus ng sambayanan. Upang, sabi nga ni Leonardo Boff sa librong “Passion of Christ, Passion of the People, “… we can live a life founded in a life that no cross can crucify.”

Paalala lang po, ang pag-ahon sa kahirapan at hanap-buhay ay higit na mahalaga para sa aming maliliit na Mindorenyo kaysa sa awayang pulitika ng mga malalaki at malalakas na tao para sa mga proyektong tagos sa buto.

Na alam kong magiging bahagi ito ng Alay Lakad balang araw. Kapag naging matagumpay na ang adbokasiya ni Sen. Gordon para sa automated elections kahit beyond 2010....

Thursday, September 11, 2008

Salakab na Sana

Kumbaga sa bulig, matagal na sanang siyut sa salakab si Occidental Mindoro Electric Cooperative o OMECO GM Alex Labrador kung hindi lamang sa tatlong dahilan. Dalawa dito ay pawang mga sabi-sabi habang ang isa ay dokumentado.

Ito ang dalawang hearsay (na walang nagpapatotoo pero wala din naman nag-papasinungaling): Una, inarbor siya ng isang lider pulitiko sa lalawigan na ayaw kong pangalanan (Pero alam kong sasabihin ninyo sa akin na, “Naisip ko na ‘yan!); at ikalawa, bagyo talaga itong si GM sa National Electrification Administration o NEA….

Ang ikatlo, na sabi ko nga ay dokumentado,- mismong ang Board of Directors (BOD) ng OMECO noong 2007 ang umabsuwelto sa kanya. Hindi na sana aabot sa ganito ka-tindi ang problema at usapin sa ating kooperatiba kung noon pa man ay inaksyunan na siya ng BOD. Kaya kung tutuusin, hindi lamang si GM ang dapat na maging tampulan ng kritisismo at pagpuna dito kundi pati tayong mga ordinaryong konsumidor (consumer). E ‘di kasi naman, tayo ang nagluklok sa mga tinamaan ng magaling na BOD Members na iyan, hindi ba? Balikan natin ang BOD…

Siya ay “inabsuwelto” sa pamamagitan ng OMECO Board Resolution No. 48 Series of 2007 na may pamagat na : “Resolution Expressing Confidence and Support of the OMECO Board of Directors to the Commitment Made by the General Manager During Roundtable Assessment.” Sa liham ni NEA Deputy Administrator for Electric Distribution and Utilities Services Pablo M. Pan III kay Mr. Joaquin Castronuevo, Executive Officer ng Mina de Oro Chamber of Commerce and Industry, Inc., noong ika-16 ng Agosto 2007 ay nakasaad na, “…the Board requested that GM Alex Labrador be given enough time to turn around the coop towards financial viability and operational inefficiency…”

Hindi man directly, parang inamin na rin ng BOD na may problema nga sa pamamahala ng kooperatiba si Labrador. Maging sa audit na isinagawa ng Odsinada, Rivera and Co. ay may ganitong conclusion: “… all this uncertainty may effect the cooperative’s financial statements and ultimately, its ability to remain on a “on-going concern” basis…”

Bagama’t inaayunan ko ang aksyon ni Director Arsenio “Boy” Samson ng Calintaan na lumilikha sa isang investigating committee sa BOD, sa aking palagay ay hindi ito sapat. Tama lamang na agad ay lumikha at magpatibay ang BOD ng isang resolution para sa preventive suspension ni GM for six months o higit pa. Maaari itong gawin habang ginagawa o pagkatapos ng NEA Audit na kasalukuyang on the way. Sana ay ma-realize ng mga BOD Member, lalung lalo na ang Chairman na si Jerry Villanada, na kung hindi gagawa ng aksyong pabor sa mga consumer ang BOD ay pwede silang sampahan ng kasong administratibo ng mga konsumidor, o kasong kriminal pa. Siyempre ito ay isasampa sa mga korte kung saan hindi na sila mapapayungan ng NEA.

Sa Institutional Advisory No. 3 ng NEA na inisyu noong ika-7 ng Disyembre 2005, sa No. 2 : Compliance to Legal Requirements ay ganito ang ating mababasa: “ The Board ensures that the organization complies with laws, its own charter and by-laws. In fact, under the most legal conditions, the Board – NOT the Manager – is directly held liable and subject to prosecution when the organization violates laws and trusts..”

Kung ayaw nilang maniwala ay bahala sila. Kasaysayan na lang ang huhusga sa inyo. O kaya naman, sa darating na Setyembre 22, 2008 ang NEA ay maglulunsad,- national ang scope nito ‘tol, ng Cooperative Management Course Seminar Series sa Toledo City, Cebu. At least makinig na lang kayong mabuti. Mag-aral nang mabuti at isabuhay sa inyong pagbabalik ang inyong mga natutuhan.

Sana bago matapos ang taon ay mayroon na tayong isang bagong OMECO na may mga responsable, tapat at may commitment na BOD Members…

Hindi kagaya ng mga bulig na nagsusumiksik sa burak…

Wednesday, September 10, 2008

Muling Pagdalaw sa OMNC


Hindi ko ito naranasan noong panahon ko bilang isang student activist. Malayong-malayo ito sa mga symposium at forum na aming inilulunsad noon. Panahon noon na si Cory Aquino pa ang presidente ng Pilipinas. Wala pa noon ang Mindoro Nickel Project (MNP) ng Intex Resources Corp. at Service Contract No. 53 ng Pitkin Petroleum Ltd at Department of Energy o DOE sa panlipunang mapa ng Kanlurang Mindoro.

Inuulit ko, malayung-malayo ito sa mga forum na inilulunsad naming mga tibak noon sa Occidental Mindoro National College o OMNC Main Campus,- ang aking Alma Mater. Medyo naging nostalgic tayo kahapon. Mamaya ay sasabihin ko sa inyo kung bakit….

Naging resource speakers kami kahapon ni Sr. Malou Baaco, DC sa isang Forum on Mining sa OMNC bilang pagtugon sa naunang imbitasyon ng Science and Technology Enthusiastic Club (STEC) sa pangunguna ng mga estudyanteng sina Joseph Antonio at Nick Angelo Naz. Ang kanilang adviser ay si Mrs. Marcosa Gabay na siya ring Chairperson ng Science Department ng OMNC.

Humigit-kumulang sa 250 participants ang dumalo na pawang first year college students ng mga kursong Bachelor in Secondary Education (BSED), Bachelor of Science in Business Administration (BSBA) at Bachelor in Elementary Education (BEED). Isa lamang ang Mining Forum sa serye ng mga aktibidad para sa Science Month Celebration ngayong Setyembre na may temang ganito: “Making Science Work for You”.

Sa simula pa lamang ay dama na namin na kalakhan sa mga kabataang aming kaharap kahapon ay hindi pamilyar at hindi batid ang mga naka-ambang pagmimina sa lalawigan. Kahapon lang daw nila nalaman ang mga ito. At matapos ang forum ay ibinukas nila, lalung-lalo na ang mga opisyales ng STEC sa mga susunod pang pagkilos at patuloy na pagpapamalay sa mga estudyante sa aming Alma Mater.

Binigyang diin ni Sr. Malou ang paksa hinggil sa mga pamamaraan at proseso ng pagmimina. Hanggang sa tumungo siya ito sa pagtatalakay nang tungkol sa Pitkin,- mga dahilan kung bakit dapat itong tutulan nating mga Mindorenyo at ang mga buhay at bagong karanasan sa mga pagkilos nila at ng mga samahang Mangyan hinggil dito. Sa aking bahagi ay sa Intex naman ang aking binigyang-diin at lahat ng mga pangunahing bagay kaugnay ng Mindoro Nickel Projet o MNP.

Sa parting statement o challenge ni Sr. Malou, muling umalingawngaw sa bulwagan ang ganitong immortal words ni Macling Dulag : “Papaano mo aariin ang lupa na mas mahaba pa ang buhay kaysa sa iyo? Ikaw ang aariin ng lupa sa iyong kamatayan!” At s’yempre hindi ako nagpatalo, ito naman ang akin: “Ang siyensiya at ang pananampalataya ay hindi magkahiwalay. Ang siyensiya, kagaya ng pulitika, negosyo at iba pa, ay naririto upang pataasin ang antas ng buhay moral at pisikal o dignidad ng tao. Sa ganito, tayo ay nagiging siyentistang ka-manlilikha ng Diyos..."

Siyanga pala,… noong estudyante pa lang ako, walang permit ang mga inilulunsad naming forum noon sa OMNC. Mahirap “patagusin” sa kampus ang mga social issue na ganito.

Inaabot kami ng gutom sa mga sit-in discussions, at iba pa.
Pero kahapon, pinakain kami ng pancit at hamburger. Sabi ko nga sa sarili,… iba na talaga ngayon,- libre propa ka na, binusog ka pa!

Hindi tulad noon….

Sunday, September 7, 2008

Bagong Drama

Parang radio drama material talaga 'to 'p('m)re...

Mag-iisang linggo na ngayong nagtatago sa batas sina Bokal Randolph “Randy” Ignacio ng Unang Distrito ng Kanlurang Mindoro at dating bokal at ngayon ay Assistant Provincial Agriculturist Peter Alfaro matapos silang isyuhan ng Warrant of Arrest hinggil sa kaso ng Serious Illegal Detention na isinampa sa kanila kamakailan. Si Romulo de Jesus, Jr., guro sa isang paaralan sa Mamburao ang naghain ng demanda laban sa kanila.

Maliban kina Ignacio at Alfaro, kasama rin sa warrant ang isang Atty. Judy Lorenzo, Gaspar Bandong at ilang John Does. Ang Mandamyento de Aresto ay ipinalabas ni Judge Ulysses Delgado ng Regional Trial Court (RTC)- Branch 44 sa Mamburao at nauna rito ay sa bisa ng rekomendasyon ni Provincial Fiscal Levitico Salcedo.

Ang pinag-ugatan, kung tutuusin ng kasong ito ay ang umano’y ballot switching incident na nangyari sa Mamburao Central School noong nakaraang halalan noong 2007 dito sa amin, na noon nga ay kandidato itong si Ignacio habang Provincial Campaign Manager naman ng Dream Team (taguri sa political group ni Gov. Josephine Y. Ramirez-Sato) noon si Alfaro.

Hindi na natin tatalakayin ang merito ng election fraud case laban kay de Jesus dahil nasa korte na ito. Pero ganito umano ang istorya: huli sa akto ng mga nagbabantay na supporters at poll watchers na pinalitan umano nitong si de Jesus ang mga orihinal na balota noong mga panahong iyon. Kaya lang, siya ay “nasakote” nga ng mga taga-Dream Team na naroroon sa Precinct No. 0003-A sa Mamburao Central School. Pamilyar kami sa kasong ito dahil ang Simbahang Lokal noon bilang kinatawan ng Parish Pastoral Council for Responsible Voting ( PPCRV) sa probinsiya ay naging katuwang noon ni Atty. Margarita Tamunda ng Legal Network for Truthful Elections o LENTE na isang NGO sa Mamburao sa pag-tugaygay nito.

Mula sa kanyang presinto, may tatlong araw yata na hindi pinahintulutang lumabas si de Jesus sa Munisipyo hanggang sa ito ay magkasakit. Kinasuhan si de Jesus na noon ay BEI Chairman sanhi ng paratang na pandaraya ngunit siya ay nawala (o tumakas?) mula o pagka-galing sa ospital kung saan siya na-confine. Matapos siyang ma-isyuhan noon ng kaukulang search warrant. Sari-saring bulung-bulungan mula sa magkabilang kampo ang lumutang. Kapwa may bahid ng paratang. Totoo man o hindi, may balita na may mga pulitikong direktang nakipag-ugnayan noon kay de Jesus bago at pagka-tapos ng election (Sino? Siyempre alam kong naisip n’yo na yan!). Sa katotohanan itong si de Jesus, noon pa man ay may pending warrant of arrest din kagaya ngayon nina Ignacio at Alfaro, et al. Pare-pareho silang at large o nagtatago sa batas. Bagama’t ang kaso laban kay de Jesus ay may bail recommended habang ang Serious Illegal Detention laban kina Bokal Ignacio at iba pa ay 'di pwedeng piyansahan.

Dito sila tagilid, dito sila dehado. Kung sakaling madarakip, malaki ang tsansa nilang maghihimas nang malamig na rehas habang dinidinig ang kaso sa hukuman. Ito naman ay kung hindi magkakaroon nang mahusay na istratehiya at remedyong legal silang gagawin. Sa kasalukuyan ay may mga hakbangin ang ginagawa ang kampo nina Ignacio at Alfaro kabilang ang pag-“katok” sa Department of Justice at iba pa sangay ng pamahalaan na may kinalaman sa hudikatura. Sa panig naman ng Sangguniang Panlalawigan o SP, todo suporta sila sa kanilang kasama na si Ignacio at dating kasamang si Alfaro.

Speaking of support from the SP, last Monday (September 1, 2008) ay tahasang binigyang babala ni Bokal Roderick Q. Agas ng Ikalawang Distrito ang lahat kung papaanong maaring gamitin ang hustisya laban sa mga taong naghahanap ng katotohanan. Balita ko rin, naroroon ang alkalde ng capital town ng lalawigan nang mag- privilege speech si Agas. Si Agas ay kaalayado ng political rival nina Ignacio at Alfaro last local elections.... Noon marahil yun. Ngayon ay lalong may mas malaking tsansang si Bokal Rod ay “sumakabilang-bakod” na.... At naisip na nila ‘yan!

Lalabas kaya at haharapin kaya nina Alfaro at Ignacio ang batas at linisin ang kanilang mga sarili? Hanggang saan kaya silang ipagtanggol ng kanilang mga kaalyado sa pulitika? Hanggang kailan sila magtatago?... Huwag bibitiw sa kuwentong ito na bahagi na ng buhay ng bawat Mindorenyo....!!!

Para talagang dramang pang-radyo ang pamumulitika dito sa amin: makulay pero nakakainis na rin kung minsan dahil re-cycle na ang mga eksena at nakakasawa na ang mga talent at higit sa lahat, masyado nang predictable ang istorya. Nakaka-uta na rin. Pero mas mainam pa nga ang mga drama sa radyo at kadalasan ay may redeeming values na iniiwan sa mga listeners samantalang ang pamumulitikang ganito ay nagpapamana ng value crisis sa mga mamamayan....

Saturday, September 6, 2008

Peace Ambahan

Ang inyong mababasa ay isang “ambahan” (tula ng mga Mangyan) na isang poetikong ekspresyon ng mga Hanunuo na sumasalamin sa saloobin ng mga (tunay na ) Mindorenyo hinggil sa kapayapaan o peace:

“Kawo no mangambungan
Dag ambon yami day-an
Pangambon yami adngan
Halaw nakan magduyan
Halaw palyo yi maan
Labangan talayiban
Balas lawud Anuhan…”

(“If you are angry with me
Don’t be mad behind my back!
Face me and we can agree
You know why I tell you this?
That I could go home in peace
To Labangan with the reeds,
Where the Anuhan flood meets…”)

-------------
(Ganyan sila ka-peace loving at kung war freak tayo at back stabber, wala tayong karapatang patawag na “Mangyan” kahit sa Mindoro pa tayo ipinanganak!)

Wednesday, September 3, 2008

Langisan sa Pulitika

Pabulaga na naging bisita sa ilang barangay sa San Jose, Occidental Mindoro kahapon ang isang team ng mga foreign geologist at ilang Pinoy mula sa consortium groups na SEASTEMS Inc. at Phoenix Geophysics upang umpisahan na ang naka-iskedyul na Magneto-telluric (MT) Survey. Kung ating matatandaan, ang MT Survey ay isa sa mga gawain sa ilalim ng Oil Exploration (Service Contract 53) ng Department of Energy (DoE) at Pitkin Petroleum Ltd. o Pitkin. Noon pa mang Oktubre 2006 ay may permiso na mula kay Governor Josephine Y. Ramirez-Sato ang nasabing oil exploration proposal.

Bitbit ang kanilang mga kagamitan, kinapulong nila ang ilang opisyales ng Brgy. Camburay sa pangunguna nina Kapitan Ernesto Juan at Kagawad Froilan Dalalo. Ito ay ang ikalawang ulit na ng mga taga-SEASTEMS, Inc sa Camburay at unang silang pumaroon noong ika-7 ng Agosto ng kasalukuyang taon, kung kailan sila nagsagawa ng Information, Education Campaign o IEC hinggil sa proyekto bilang bahagi nga nang ginagawa nilang social preparation. More or less 50 residents lang ang dumalo sa naunang pagtitipon samantalang ang total registered voter ng barangay ay umaabot sa bilang na 702. lumalabas na 7% lang ng mga mamamayan ang kanilang nakausap noong isang buwan. Ayon kay Juan, wala siyang iginawad na anumang opisyal na tugon dito ngunit ayon kay Dalalo, pumayag ang nakararaming dumalo sa pagpasok ng oil exploration sa Camburay. Ang Camburay ay kinaroroonan din ng Municipal Dump Site ng San Jose. Si Juan ay isang mahigpit na kasangga sa pulitika ni Sato.

Nauna rito, kahapon ay tahasang tinutulan ng mga opisyales ng Brgy. Magbay, sa pangunguna ni Kapitan Val Lumogda at mga lider ng Pamayanang Kristiyano (Pakris) ang ganap na pagsisimula ng survey ng Phoenix Geophysics sa kanilang lugar. Ito ay dahil hindi pa umano sila nakapag-lulunsad ng isang Barangay General Assembly ukol sa proyekto. Sa harap ng Barangay Hall ng Magbay ay makikita ang mga anti-oil exploration streamers. Kaya bagsak ang balikat na tumuloy sa Camburay ang grupo ng Pitkin.

Pero hindi naging “suwabe” ang kanilang pagpasok kahapon sa Camburay. Inulan ang pagpupulong nang mga pagtatanong at diskusyon mula sa Services Committee members ng Pamayanang Kristiyano ng Camburay na pinangungunahan ni Gng. Ester Supetran at Gng. Patria Gaudiel na mula sa Parokya ni San Jose (Katedral). Kinuwestiyon ni Dalalo ang presensiya ng mga taga-bayan at pinanindigan niya na pumayag na ang mga tao sa proyekto batay sa naunang pulong. Hindi na ituloy kaagad kahapon ang survey dahil sa pangyayari hanggang sa mapagpasyahan na lamang na muling magkaroon ng pulong sa Biyernes upang ma-pinalisa ang pagpayag o pagtutol dito ng mga opisyales ng barangay. Abangan na lang muna natin…..

Pero ito ang siste, sabi ni Gng. Teresita Agravante ng SEASTEMS Inc., pinayagan sila ni Mayor Romulo “Muloy” Festin ng San Jose para sa gawain ng MT Survey ngunit inamin nito na berbal lang ito at walang opisyalidad. Tiyak naman daw sila na pinapayagan ni Meyor Muloy ang lahat ng kanilang aksyon. Pero sa interview sa kanya kanina ni Helen de Guzman sa “Pintig ng Bayan” over DZVT, pinabulaanan ng alkalde na may “go signal” o “basbas” niya ang pagpasok ng mga taong ito kaugnay ng Petroleum Service Contract No. 53 sa kanyang hurisdiksyon. Wala daw silang pormal na napagkasunduan. Nag-courtesy call lang daw ang mga ito. Sino kaya sa kanila,… sabi nga ng mga Bisaya, “…. ang matuod kag ang butigon?”

Tama ba na mas sundin ng mga opisyales ng bayan, barangay at lalawigan ang kumpas ng kanilang mga padrino at patron sa pulitika kaysa sa pagtatanggol at pangangalaga ng kalikasan? Mas matimbang kasi sa kanila ang political affiliation kaysa sa kalikasan at kapakanan ng buong barangay. Ano ito, pulitikal na “langisan” o pulitikal na “paglalangis”?

Sa pagtatapos,…. ibig kong ibahagi ang isang text message na natanggap ko kanina: “Magandang pagkakataon ang isyu o usapin sa (Pitkin) oil exploration para ma-check natin kung papaano tumayo ang ating mga elected official (sa barangay, bayan at lalawigan) for common good. Sa karanasang ito ay makikita rin natin ang mukha at larawan ng ating mga pamahalaang lokal…” Isama na natin ang iba pang social forces dito sa atin.

Umpisa pa lang ito ng serye ng "pag-lalangis"...

Monday, September 1, 2008

Peace Month... Peace, Man!


Unang araw ngayon ng Setyembre at ang buwang ito ay idineklarang Month of Peace ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo noong ika- 20 ng Enero, 2004 sa bisa ng Proclamation No. 675.

Minsan ay may nagtanong sa akin habang ako ay nasa Maynila at nag-babakasyon, “Kumusta na sa Mindoro, tahimik na ba? Wala na bang mga karahasan? Hindi na ba nag-babakbakan ang NPA at militar? Peaceful na ba ang situation sa ‘tin?” Hindi ko kaagad nasagot ang rapido niyang mga tanong. Ayon kasi kay Johan Galtung, isang Norwegian sociologist at peace scholar,- may dalawang kondisyon o sitwasyon ng kapayapaan: ang negative peace at positive peace.

Ang “pagkakakilala” kasi natin malimit sa kapayapaan ay kung tayo ay walang inaalalang panganib halimbawa sa ating pagbibiyahe simula San Jose hanggang Abra de Ilog. Kung tayo ay nakakatulog nang mahimbing sa kubo sa gitna ng ating sakahan kahit gabi. Kapag tayo ay maayos na nakapamamasada ng traysikel at napagkakasya natin ang ating kinikita. At kapag ang mga anak natin ay nakakapasok sa paaralan na walang kinatatakutan baka sila maipit sa barilan ng mga sundalo at rebelde. Ito ang sitwasyong tinatawag ni Galtung na negative peace. Isang kondisyon na walang tuwiran, direkta o pisikal na pananakit (o ika-papahamak) ng indibidwal man, grupo ng tao o bansa. Ito ang kapayapaang sinasabi ng mga law enforcer na kanilang pinangangalagaan kaya nila nilalabanan ang mga kriminal o mga masasamang loob, kabilang na ang mga NPA.

Pero magkakaroon lamang nang komprehesibong kapayapaan kung paghahaluin ang positive peace sa negative peace. Ayon pa rin kay Galtung, ang positive peace ay pagkakaroon ng katarungan (hustisya), pagkilala at paggalang sa karapatang pantao at kaunlaran ng mga tao sa lipunan. Sagot lang ba ito ng mga namumuno sa gobyerno at hindi ng mga pulis at sundalo?

Halimbawa, sa iyong pagbiyahe (sakay ng isang pampasaherong bus) mula San Jose hanggang Abra de Ilog ay naaantala ang iyong karapatan sa paglalakbay nang panatag dahil sa lubak-lubak na daan at "over-staying" check point. Nakakatulog ka nga sa iyong kubo ngunit halos wala ka nang kitain sa iyong pagsasaka dahil sa baba ng presyo ng palay at taas ng presyo ng abono at pestisidyo (mag-organic ka na kasi!) at mabibiktima ka pa ng discount coupon na pakana ng DA at mga ganid na negosyante sa agrikultura. Kung nakakapamasada ka nga pero kulang pa rin dahil sa E-VAT at marami pang pinansiyal na pasanin. Kung ang mga anak natin ay tinitipid na natin ang mga pangunahing pangangailangan sa eskuwela para ipambili ng makakain o ipila sa bigas ng NFA. Ang kapayapaang ganito ay ‘di ganap….

Tama po kayo, ang positibong kapayapaan ay makakamit sa pamamagitan nang tunay at malawakang reporma, halimbawa mga tunay na repormang pang-agraryo at likas-kayang pagsasaka, makatarungang sahod para sa mga mananalok/manggagawa, maayos na pabahay, kalusugan at iba pang serbisyong panlipunan, malawakan at makabuluhang edukasyon para sa lahat, pantay na oportunidad sa tao sa kabila ng pagkakaiba-iba, malaya, tapat at malinis na halalan at iba pa…

Magiging mapayapa ang Kanlurang Mindoro, hayaan ninyong ulitin ko ang teorya ni Galtung,- kung sa ating probinsiya ay mayroong ganap na katarungan (hustisya), pagkilala at paggalang sa karapatang pantao, lalung-lalo ang mga Mangyan at kaunlaran ng mga tao sa ating lalawigan.