Pipay Went to Town, Finally

Wala nang mas hihigit pa sa araw ng bakasyon ng pamilya maliban sa ating presensya at perspektiba. Kumpleto kaming pamilya na lumuwas ng Maynila para magbakasyon noong Miyerkules hanggang Sabado. Magandang paraan daw ito ng family bonding, sabi.

May sosyolohikal na paliwanag dito ang isang pananaliksik na pinangunahan ni Xinran Lehto ng Purdue University at isang associate professor sa hospitality and tourism management doon. Ang mga bakasyong ganito raw na nagtataguyod ng tinatawag nilang “crescive bond “(“shared experience” sa ibang dalubhasa) ay nagpapalago ng positibong ugnayan sa mga miyembro ng pamilya. Ang ibig sabihin daw ng “crescive” ay “something marked by gradual spontaneous development”. Sa pagkakataong ito tayo ay sama-sama umanong lumilikha ng mga ala-alang tiyak na ating babalik-balikan sa paglipas ng panahon. Naisip ko, isa rin itong mahalagang pamana na maibibigay ng magulang sa kanyang mga anak lalo na sa katulad kong wala ni isang ‘di natitinag na ari-arian (real property baga!).

Sa edad na trese, first time ni Pipay na makalabas ng ng probinsya, makasakay ng barko at makarating ng Maynila. Sa bus pa lang mula sa San Jose patawid ng lunsod ay hindi na niya maintindihan kung bakit kailangang may umupo sa sa plastik na bangkito sa gitna ng daanan sa bus. Bakit may mga matatanda, bata, buntis at ilang may kapansanan ang nagtitiis ng ngalay at siksik sa pagtayo sa sasakyan hanggang sa kanilang destinasyon. Nang may naka-book na pasaherong sumakay sa bahagi ng Calintaan na lalo pang nagpa-sikip sa bus, lumampas sa amin ang isang rumasagasang SUV na kampanteng naka-upo ang lahat ng mga nakasakay. Maluwag sila. Pula ang plaka nito.

Kagaya nang inaasahan, saglit na tumigil ang bus sa Sablayan Grand Terminal. Habang ang drayber at konduktor ng Gold Star ay nag-kakape, pumila si Pipay at ang nanay niya sa CR para umihi. Nasa harap na ng manibela ang drayber ngunit wala pa rin ang aking mag-ina. Pumitada na ito. Limang minuto yata bago pa sila lumabas ng CR. Habang papalapit sila sa bus, tila pinagagalitan ito ng kanyang nanay. “Bakit?”, tanong ko sa nanay nang maupo na sila sa mahabang upuan sa pinaka-huling hanay sa likod ng sasakyan. “Pinag-bubuhusan pa niya ng tubig ang lahat ng bowl sa CR!,” inis na sabi ni Nanay. “Sabi sa school, dapat daw gamitin ng maayos ang toilet o anumang public facilities.” Nakaramdam ako bigla ng feeling of guilt sa perspektiba ng aking dalagita.

Kaaalis pa lang naming sa terminal ay ipinaalala niya sa akin na ituro ko sa kanya ang lugar na pinangyarihan ng sakuna ng Dimple Star bus noong ika-22 ng Marso. Nang aming sapitin ang lugar, hindi ko alam kung siya ay nag-antanda o kumati lamang ang kanyang ilong at noo habang sumisilip siya sa bintana.

Pang-alas dos na ng umaga ang nasakyan naming barko sa Abra de Ilog pa-Batangas. Sikip din. “Bakit sila naka-higa sa upuan?,” sabay nguso sa mga naghihilik na pasaherong naka-unat, tulog, sa mga benches. May natulog din matabang mama sa ibabaw ng baul ng mga lifejacket kahit may malaking babala na naka-sulat na doon na bawal itong upuan o higaan.  

Hindi kami natulog magdamag sa ibabaw ng kalmadong dagat. Binigyang pangalan ko ang mga may-ilaw na lugar sa dalampasigan,- Camurong, Puerto Galera, Calapan at iba. Hinanap niya ang Mt. Halcon pero madilim. Hindi namin makita. Ikinuwento ko na lang sa kanya kung ano ang Verde Island Passage na kasalukuyang nilalayag ng barkong aming kinalululanan. Sinabi ko sa kanya na ito ang tinatawag na the Center of the Center of the Marine Biodiversity of the World. “Sasakupin din ba ito ng China?”, tanong niya.

Pagsapit na pagsapit pa lang ng bus sa junction sa Balagtas, laking tuwa ni Pipay sa isang uri ng sasakyang kanyang nakita.”Dyip! Dyip!,” tuwang-tuwa niyang bulalas. “Tay, dyip, o!.” Tuwang-tuwa si kolokay. Naisip ko, palibhasa sa Divine-bahay-bayan-Bubog lang ang malimit na biyahe ni Pipay, hindi nito matiyempuhan na makakita ng dyip. Oo nga pala, endangered species na nga pala ang dyip sa Occidental Mindoro.

Naka-hilig na naiidlip sa aking balikat ang aking bunso at habang pinagmamasdan ko siya at ang bus ay tumatahak sa South Luzon Expressway, sa likod ng aking mga talukap ay inalala ko ang aking unang pag-salta sa Maynila.

Anim na taon pa lang yata ako noon nang isama ako ni Papang (Lolo ko sa father side) sa kanyang pagluwas para asikasuhin ang ilang bagay sa kanilang punong opisina sa Department of Health (DOH). Nasa ilalim kasi ng kagawaran ang Malaria Control Unit na kung saan siya noon ay medical technologist. Sa PAL YS-11 kami sumakay noon at tanda ko pa kung ano ang pameryenda sa eroplano habang kami ay lumilipad mula San Jose papuntang Maynila: egg sandwich na naka-balot sa tissue paper at lemon juice na isinalin sa paper cup. 

Sa bahay nina Tito Turing at Tita Gay sa San Juan ako unang naka-panood ng telebisyon. Black and white pa noon at maliit-liit lang sa aparador ang laki nito. Public affairs program ang palabas noong umagang iyon. Si Johnny de Leon at ang kanyang sidekick na si Ngo Ngo ang nasa screen. Sila pala yung naririnig ko sa “Lundagin Mo, Baby!” sa radyo sa bahay nila Mamang noon tuwing bago mag-alas sais ng gabi.  Maliban kina Johnny de Leon at Ngongo, isa si Apeng Daldal sa mga sikat na taong unang nakita ko sa telebisyon. Noon nga pala, bago ka makakapanood ng telebisyon ay kung luluwas ka lang ng Maynila.

Namasyal kami noon sa Manila Zoo, sa Luneta sa malaking orasan sa lupa na gawa sa mga halaman at bulaklak. Hindi ko na maaalala kung sino ang kasama ko. Basta ang natatandaan ko ay nang bumalik kami ng Mindoro na naka-eroplano rin ay naka-suot ako ng coat na kulay beige at tie na kulay brown na may emblem ni Micky Mouse yata yun.

Mag-uumaga na nang dumaan ang bus sa Alabang Terminal kaya kitang-kita niya ang mga pamilyang naninirahan sa silong ng Alabang-Zapote Flyover. Napako ang kanyang tingin sa batang hubad na nanlilimahid na kumakain ng kung ano sa tabi ng papag na sinapnan lang ng sako. Nang hindi na mahabol ng kanyang leeg ang tanawin, hinanap niya ang aking mga mata at nagtanong, "Sila ba, 'Tay, yung mga homeless?". "Oo," sabi ko. Hindi siya umimik. Sa text book lang sa school marahil niya nabasa ang mga ito.

Sa Friendship Hall 2 sa Pope Pius XII Catholic Center sa UN Avenue tumuloy ang aking buong pamilya. Mura dito, wala nga lang TV o hot and cold bath pero air conditioned ang rooms kahit papaano. Ang wala sa iba, may simbahan sa loob, ang Maria Goretti Parish Church at syempre doon kami dumalo ng misa noong Sabado ng umaga bago kami tumulak pauwi. Pamilyar ako sa Pius Center dahil noong ako ay sa Bikaryato pa nagta-trabaho at hindi pa sa LGU-Sablayan, dito ako malimit na tumira kapag nasa Maynila palibhasa may mga kaibigan ako noon na mga taga-PPCRV at Archdiocese of Manila na siyang nag-refer sa akin sa bahay-tuluyan.

Solve din si Pipay sa pamamasyal. Palibhasa nataon na ang buwan ng Mayo ay ipinagdiriwang sa Pilipinas ang National Heritage Month sa pangunguna ng National Commission for Culture and the Arts (NCCA) na ngayon ay may temang: “Pambansang Pagkakaisa para sa Pamana” at ito rin ang buwan kung kailan kami nag-family vacation at first time na lumuwas si Pipay sa Maynila, dumalaw kami sa buong National Museum sa Ermita, sa San Agustin Museum at Casa Manila sa Intramuros. Papasok din sana kami sa Fort Santiago pero pansamantalang isinasara ang Rizal Shrine na malamang ay may kinalaman sa kulminasyon ng pagdiriwang kaya hindi na lang kami tumuloy. Naglibot din kami kinabukasan sa Binondo kung saan ang pagkabuhol-buhol ng trapik ay kasing buhol-buhol rin ng masarap na pancit na kakakain mo lang. Sa China Town pala, langit ang lapangan pero impiyerno ang lansangan!

Syempre nag-malling din kami. Nagtampisaw ang aking mga anak sa National Book Store at Book Sale sa loob ng SM Manila sa pamimili ng libro at ilang mga personal na gamit. At nang kami ay magutom, sa Mc Donald's kami bumagsak. Ayaw na ayaw kasi ni Pipay na sa Mang Inasal kami kumain sabay tanong kung may Pick Up Shop din ba sa loob ng SM. 

Inipon niya ang lahat ng kanyang mga tiket, resibo, memorabilia (gaya ng chopstick galing sa isang Chinese resto sa Binondo) at kung anu-ano pang mga little something mula sa family vacation na iyon. Gagawa raw siya ng travelogue pag-uwi.

Well, sa sosyolohikal na perspektiba ay may tinatawag na Functionalist View Point na naniniwala na the family creates well-integrated members of society by instilling the social culture into children.

Sosyolohikal man o hindi, wala pa ring mas hihigit na mahalaga sa ating mga anak sa lahat ng oras kaysa sa ating presensya at ipinamamanang  perspektiba...

------
(Photo: Shida Novio)