Lihis o Tuhog?

Sa ika-7 ng Setyembre raw ngayong taon ipapalabas na sa mga sinehan ng SM dito sa Pilipinas ang indie film na pinamagatang “Lihis” na tumatalakay sa dalawang lalaking kasapi ng New People’s Army (NPA) na umibig sa isa’t-isa. Hindi ko alam pero kung sa Rusya ay may pelikulang ganitong tema ng homosekswalidad kahit ito’y umiinog sa komunistang rebolusyon, baka hindi ito maipapalabas. Oo, ang “Lihis” daw ay tungkol sa pag-iibigan ng dalawang lalaking nakikipaglaban sa kalayaan hindi lamang sa rehimeng Marcos kundi sa kanilang sinisikil na pagmamahalan.

Pinagbibidahan ito nina Jake Cuenca at Joem Bascon na ayon sa trailer na napanood ko kahapon sa Facebook, may love scene pa ang dalawa. Isasabak ang pelikula sa Sineng Pambansa All Masters Series FilmFestival ng Film Development Council of the Philippines o FDCP na idinirehe ng premyadong direktor na si Joel Lamangan at  isinulat naman ng premyado ring si Ricky Lee. Ayon sa balita, nauna pang naisulat ito ni Lee kaysa sa Hollywood film na may ganito ring tema, ang “Brokeback Mountain” (2005) ng isa sa mga Asyanong direktor na kinilala sa Estados Unidos na si  Ang Lee. Para sa kabatiran ng mga kinikilig sa mga lalaking guwapo at matitipuno, mayroon pang love scene dito (sa ilog ‘ata yun) sina Jake at Joem. Bida rin sa “Lihis” sina Lovi Poe at Isabelle Daza at ang nanay niyang si Gloria Diaz. Si Isabelle Daza nga pala ay masugid na taga-sulong ng gender equality ayon sa link  na ito. Kung ako ay makaluluwas, papanoorin ko ito sa wide screen dahil nakaririnig na rin ako ng ganitong kuwento na naganap sa loob ng rebolusyunaryong kilusan noong 1980s na taboo pang pag-usapan sa hanay ng mga aktibista noon.

Bilang masugid na tagasubaybay ng pandaigdigang kaganapan sa pulitika ay tinatanong ko ang sarili: "Kung gawa sa Rusya ang ganitong tema ng pelikula, ipalabas kaya ito sa mga sinehan?" Kamakilan lamang kasi ay nilagdaan ni Pangulong Vladimir Putin ang Anti Gay Law sa kanyang bansa. Ayon kay Putin, ang layunin ng batas ay, “to promote traditional Russian values over western liberalism and tolerance.” Matatandaan na noong 1995, sa Campostela Valley, ay naganap ang kauna-unahang “kasal” ng dalawang lalaking miyembro ng NPA na may basbas ng Communist Party of the Philippines o CPP. Simula noon, pinahihintulutan na sa kanilang kilusan ang same sex marriage. Samakatuwid, maging sa paksang homosekswalidad, hindi magkapareho ang stand dito ng mga pangkatin at partidong  komunista sa buong mundo. May tunggalian sa pagitan nila sa usapin ng gender  at sexuality kagaya rin ng pag-iiba-iba ng kani-kanilang interpretasyon at pagsasa-praktika sa mga kaisipang Marxismo, Leninismo at Maoismo kaya sila-sila mismo ay nagtutuligsaan.

Muli ay tumutok tayo sa usapin ng sekswalidad. Tingnan na lang natin ang bansang Nepal na ipinapalagay na pinaka-abanteng kilusang Maoista sa mundo, tahasan din nitong inaatake ang homoseksuwalidad na umano’y produkto ng kapitalismo. Sinabi noon ni Dev Gurung, isang Nepalese communist leader ng buong diin: "Under Soviet rule and when China was still very much a communist state, there were no homosexuals in the Soviet Union or China. Now [that] they are moving towards capitalism, homosexuals may have arisen there as well. So homosexuality is a product of capitalism. Under socialism this kind of problem does not exist." Maliwanag na sagarang homophobic ang statement  na ito. Pero sa totoo lang, hindi lang ang mga anila’y reaksyunaryo at liberal na burgesya kundi kahit ang mga komunista ay may mahabang kasaysayan ng homophobia. At ito ay namamayani pa rin sa buong daigdig ngayon regardless of ideological lines, wika nga. Si Norman Markowitz ay may malawak na isinulat tungkol sa komunismo at homoseksuwalidad na mababasa natin dito. Bahala na kayo kung paniniwalaan ninyo itong aking tukayo sa kanyang kritisismo sa naging aksyong ito ng Rusya at Nepal.

Dito sa atin, sa mga institusyong “macho” halimbawa tulad ng sa militar at pulis, at kahit na ang  mga grupong muslim ay hindi tanggap ang homosexuality bilang pang-organisasyong o panrelihiyong polisiya at doktrina. Hindi ka tatanggapin sa Philippine Military Academy (PMA) kapag ikaw at isang ladlad na bakla. Kaya marahil tumabo sa takilya ang “Praybeyt Benjamin” ni Vice Ganda dahil sa pagbasag nito sa ganitong mga kaisipan at polisiya sa pamamaraan ng katatawanan sa puting telon. Maging sa mga seminaryo ay bawal din ang mga ladlad kaya ang resulta, may mga sundalo at pari na mga “paminta” o mga closet queen, sabi nga nila. Mga nilalang na may sinisikil na karapatan at damdamin sa sumusulong na kasaysayan ng lipunan. Pero batay sa napanood kong trailer  ng “Lihis”, isa lang ang napansin ko. Ang isang bakla ay maari ring maging tunay na lalake sa kilos, sa prinsipyo at hindi lamang nagtitilamsikan ang daliri at umiindayog ang balakang. Gayundin naman, ang mga amasona sa tunay na buhay ay kabaliktaran ng napapanood natin sa mga sine na parating mukhang tomboy, malalaki ang masel, brusko magsalita at iba pa. Hindi ba pwedeng maging amasona ang mga magaganda at mayuyumi? Kung kilala ninyo si Nelia Sancho at si Maita Gomez ay tiyak na sasabihin ninyong pwede. Stereotyping ba ang tawag doon?

Sa aking palagay ay medyo bukas na naman ang isipan ng mga Pinoy sa pagiging tomboy o bakla ng isang tao. Sabi nga ni Daniel Padilla sa interbyu ng TV Patrol sa kanya noong isang gabi, “Wala akong problema sa mga bading. Huwag lang nila akong momolestiyahin.” In general, walang gaanong kyiber sa same sex union ang mga Pinoy. Pero ironically, wala rin tayong tiyaga na pag-usapan ang karapatan ng mga lesbian, gay, bisexual, and transgender (LGBT) at humahaba pang listahan!

Sana lang ang matanim sa isip ng mga manonood ay hindi lamang tema ng homosekswalidad kundi ang kahalagahan ng pakikipaglaban para sa panlipunan at pandamdaming pagpapalaya. Tiyak ko na ang pelikulang ito ay mag-iiwan ng marka sa ating isipan sa ating gagawing pagsusuri sa mga usaping kaugnay nito sa ating lipunan sa hinaharap, kaya atin na itong panoorin.

Tingnan natin kung tuhog o lihis ito sa ating panlasa bilang mga tao, mga manonood at mamamayan…

-------

(Photo : Interaksyon.com)